جرم و مجازات خشونت خانگي چطور تعريف شده است؟ خشونت‌هاي خانگي يكي از معضلات اجتماعي است. كه در سال‌هاي اخير نيز تعداد زيادي از آن‌ها گزارش شد. مقصود از خشونت خانگي رفتارهاي خشونت‌آميز و غيرمتعارف است. كه در محيط خانه و توسط يكي از اعضاي خانواده به اعضاي ديگر خانواده وارد مي‌شود. هرچند درصد بيشتر قربانيان زنان و كودكان هستند اما قربانيان خشونت خانگي جنسيت و سن مشخصي ندارند. يعني هم مردان و هم زنان، هم كودكان و هم بزرگ‌سالان ممكن است قرباني خشونت خانگي باشند. همچنين خشونت خانگي شامل آزارهاي جسمي، جنسي و توهين و تهديد نيز مي‌شود. در ادامه اين مطلب به معرفي خشونت خانگي و مجازات آن مي‌پردازيم.

جرم و مجازات خشونت خانگي

خشونت خانگي يكي از معضلات هميشگي اجتماعي است كه در دنياي امروز جرم نيز محسوب مي‌شود. قانون ايران نيز در مواد متعددي به مسئله خشونت خانگي به صورت مستقيم و غيرمستقيم اشاره دارد. در مواردي از اين مواد قانوني راه‌هاي پيشگيري از خشونت خانگي تعيين شد. و در مواردي نيز براي مرتكب خشونت خانگي مجازات تعيين مي‌نمايد.

البته متأسفانه قانون ايران در حوزه خشونت خانگي راه‌هاي پيشگيري و مقابله با آن خلأهايي دارد كه قابل توجه است. با توجه به اين خلأها لايحه‌اي تحت عنوان قانون جامع تأمين امنيت زنان يا منع خشونت عليه زنان تصويب شد. هرچند همچنان فعاليت و ارتقا قوانين در اين حوزه الزامي است. زيرا با وجود اينكه درصد بيشتر قربانيان خشونت خانگي را زنان تشكيل مي‌دهند. اما قربانيان خشونت خانگي همواره از ميان زنان نيستند و مردان، كودكان و گاهي سالمندان را نيز در برمي‌گيرد. در ادامه موارد قانوني كه به مسئله خشونت خانگي و مجازات آن مي‌پردازند اشاره مي‌كنيم.

مجازات خشونت خانگي در قوانين ايران

در قانون مدني ايران ماده‌هاي قانوني وجود دارد. كه با استناد به اين مواد قانوني، فرد مي‌تواند از خشونت خانگي پيشگيري كند. ماده 1115 قانون مدني مي‌گويد در صورتي كه زني در منزل شوهر خود با ضرر جاني، مالي يا شرافتي روبه‌رو است. مي‌تواند منزل همسر خود را ترك كند بدون آنكه از نظر قانون ناشزه به حساب بيايد. به اين ترتيب مرد نيز موظف است حتي پس از ترك خانه توسط زن، نفقه زن را بپردازد. همچنين در ماده 1130 همين قانون آمده است. اگر زني كه توسط شوهرش مورد ضرب‌وجرح قرار گيرد. مي‌تواند تقاضاي طلاق بدهد.

علاوه بر قانون مدني در حوزه خشونت خانگي مي‌توانيم به قانون مجازات اسلامي نيز استناد كنيم. البته در قانون مجازات اسلامي مسئله خشونت خانگي به طور صريح و واضح مطرح نشده است. اما در مواردي كه جرم صورت گرفته عليه قرباني خشونت خانگي قابل تعريف در ذيل يكي از جرائم قانون مجازات اسلامي باشد. مرتكب به مجازات آن جرم محكوم مي‌شود. مثلاً اگر خشونت خانگي ضرب‌وجرحي رخ‌داده باشد و يا توهين و افترا انجام گيرد. ازآنجا كه اين موارد در قانون مجازات اسلامي جرم‌انگاري شدند. پس مرتكب نيز مشمول مجازات اين جرائم، مقرر در قانون مجازات اسلامي، مي‌شوند.

يكي ديگر از مواد قانوني قابل ذكر، ماده 619 قانون مجازات اسلامي مي‌باشد. بر اساس اين ماده اگر در معابر و اماكن عمومي، كسي به زنان يا اطفال متعرض شود يا ايجاد مزاحمت كند. مثلاً با الفاظ ناپسند و حركات مخالف شئون و بدين ترتيب به حيثيت ايشان توهين نمايد. به مجازات حبس از 2 تا 6 ماه و همچنين تا 74 ضربه شلاق محكوم مي‌گردد.

لايحه قانون جامع تأمين امنيت زنان

گفتيم كه در قوانين ايران خلأهايي در حوزه تعريف و تعيين مجازات خشونت خانگي و پيش‌بيني راه‌هاي مناسب براي پيشگيري از اين جرم وجود دارد. بنابراين لايحه‌اي تحت عنوان قانون جامع تأمين امنيت زنان يا منع خشونت عليه زنان به تصويب رسيد. اين لايحه تأكيد مي‌كند كه ابتدا بايد يك تعريف جامع از خشونت خانگي ارائه نمود.

به همين دليل در ماده 3 لايحه مذكور يك تعريف از خشونت خانگي عليه زنان ارائه شد. به اين ترتيب بيان مي‌دارد كه: خشونت عليه زنان يعني ارتكاب به يك فعل و يا ترك يك فعل. كه به موجب آن، آسيب و ضرر به تماميت جسمي و رواني، حيثيت، كرامت و شخصيت، آزادي‌هاي قانوني و حقوق زن وارد شود. يا اينكه هر يك از موارد مذكور مورد تهديد جدي قرار گيرد.

لايحه قانون جامع تأمين امنيت زنان به طور كلي دو هدف اصلي را دنبال مي‌كند. اول آنكه از خشونت عليه زنان بازدارندگي نمايد. و دوم آنكه از زنان آسيب‌ديده به علت خشونت خانگي حمايت كند. تصويب اين لايحه تلاشي بود براي آنكه آگاهي افراد را در حوزه خشونت خانگي عليه زنان افزايش يابد. و همچنين با مرتكبان خشونت خانگي مقابله صورت پذيرد. و درنهايت از زنان قرباني و آسيب‌ديده خشونت خانگي حمايت شود.

نحوه شكايت از خشونت خانگي

بسيار مشاهده مي‌شود كه قربانيان خشونت خانگي براي آن‌كه به وضعيت سخت‌تري دچار نشوند. براي شكايت عليه خشونت انجام‌شده اقدام نمي‌كنند. اين موضوع بيشتر در ميان زنان ديده شده است. كه معمولاً به علت ترس از طلاق يا عدم تشديد خشونت‌هاي خانگي، اين خشونت‌ها را تحمل مي‌نمايند.

در قانون ايران خشونت خانگي بيشتر از نوع فيزيكي پيش‌بيني مي‌شود. و در اين حوزه نيز حمايت‌هاي قانوني انجام مي‌گيرد. افرادي كه مورد خشونت خانگي به صورت فيزيكي قرار گرفتند مي‌توانند به پزشكي قانوني مراجعه نمايند. وضعيت خود را به صورت قانوني بررسي نموده و طول درمان دريافت كنند.

انواع ديگر خشونت خانگي چندان مورد توجه در قانون ايران نيست. به همين دليل اثبات آن‌ها بسيار سخت مي‌باشد. شايد به اين دليل است كه افراد تصور مي‌كنند راهي براي اثبات خشونت خانگي ندارد و براي شكايت اقدامي نمي‌كنند.

يكي از روش‌هاي شكايت از خشونت خانگي تماس با سامانه 123 است. افرادي كه مورد خشونت خانگي قرار گرفتند مي‌توانند با اين شماره تماس برقرار نموده و مشكلات خود را بيان كنند. روش ديگر نيز شكايت از طريق مراجع قضايي است. در اين روش ابتدا بايد شكوائيه تنظيم نمود. سپس از طريق دفاتر خدمات قضايي شكايت خود را ثبت كرد.

سؤالات متداول